ĐỀN ĐỒNG QUỸ

 

1. Tên di tích: Đền Đồng Qũy
2. Loại công trình: Đền
3. Loại di tích: Di tích kiến trúc nghệ thuật
4. Quyết định: Đã xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia theo quyết định số 1207- QĐ/BT ngày 13 tháng 9 năm 1993.
5. Địa chỉ di tích: Thôn Đồng Qũy- Xã Nam Tiến- Huyện Nam Trực- Tỉnh Nam Định.
6.  Tóm lược thông tin về di tích:
Làng Đồng Qũy ngày nay là xã Đồng Qũy xưa kia do các dòng họ Đỗ -Nguyễn - Bùi - Trần - Đoàn - Phạm - Vũ...(theo Văn Phả) gây dựng nên và có ngôi đền thờ Đức Triệu Việt Vương Hoàng đế đã 15 lần được sắc phong qua các triều đại. Đền đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia vào năm 1993.
Vào Thế kỉ thứ VI năm 548 Triệu Quang Phục được Lý Nam Đế trao quốc quyền. Người đã lãnh đạo nhân dân phía Bắc đánh tan quân xâm lược nhà Lương, phía Nam dấy quân lập ấp, mở mang bờ cõi, ổn định đất nước kế nghiệp nước Vạn Xuân- nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Triệu Việt Vương giữ ngôi Hoàng đế được 24 năm: Từ năm 548 đến năm 571. Người anh hùng của dân tộc là Hoàng đế của trăm họ: tài cao, đức rộng, ấm phù xã tắc, tế độ muôn dân. Người đã làm cho: “Bách Việt Hà San - Trường Tồn Vạn Cổ”
Ngôi đền làng Đồng Qũy được hình thành ngay trên mảnh đất Địa linh nhân kiệt, rộng khoảng 1.5 ha, có rồng vàng uốn lượn và theo hướng “ Tiền Thủy Hậu Sơn” mà xa xưa đã thấm đượm hương hồn Người. Nhưng mãi đến thế kỉ XV vào năm 1460 dưới triều vua Lê Thánh Tông Đền Đồng Qũy mới được mở mang, xây dựng uy nghi lộng lẫy. Ngôi đền nằm giữa làng Đồng Quỹ, phía ngoài ngôi Đền là hồ, tiếp đến là sân chơi. Khu vực cổng Đền: chính giữa là hai cây đồng tụ, treo giữa cổng chính có bốn chữ: “Rữ - Thiên - Đồng - Đại”, hai bên là hai cổng phụ. Bên trong cổng, phía Tây có một lầu đặt bia công đức của nhân dân, tiếp đến hai bên tả hữu đều xây dựng 5 gian giải vũ làm bằng gỗ lim, mái cong, ngói cổ thật đẹp. Ở giữa là sân tế - nơi diễn ra các hoạt động tế lễ hàng năm. Trước cửa Đền chính có hồ bán nguyệt, hòn non bộ và nhiều cây cổ thụ tạo cho Đền có một cảnh quan thâm nghiêm, vững bền. Hai bên tả hữu của khu vực Nội tự là hai lầu thờ Quan Sứ Gỉa. Khu vực Nội tự gồm: Tiền Đường, Trung Đường, Hậu Cung. Hậu Cung thờ Đức Tiên Đế- pho tượng bằng đồng nguyên chất nặng khoảng 1 tấn. Trung Đường gồm 5 gian thờ tượng hai quan văn, quan võ làm bằng gỗ quý thật uy nghi và nhiều đồ khí tế. Tiền Đường gồm 5 gian, là nơi trưng bày các hiện vật, đồ tiến cúng và là nơi hành lễ.
Với địa thế và cảnh quan của ngôi Đền, trải qua hơn 500 năm lịch sử Đền Đồng Qũy đã chứng kiến biết bao chính sự của đất nước, của quê hương. Đặc biệt qua hai cuộc kháng chiến của dân tộc Đền Đồng Qũy là nơi lưu giữ và bảo vệ tốt nhiều cán bộ hoạt động bí mật, là nơi tập kết và luyện tập của Đại đội 40, nơi tập luyện và tập kích của các đội dân quân du kích..., nơi Đại hội Tỉnh Đảng bộ Nam Định xưa kia, nơi mít tinh, biểu tình, nơi thành lập chính quyền Cách mạng, nơi cất giữ vũ khí, lương thảo để phục vụ cho hai cuộc kháng chiến, là nơi hội họp của nhân dân qua các thời kì.
Được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp Bộ, Ban ngành, đoàn thể, Đền Đồng Qũy luôn được trùng tu và tôn tạo nên vẫn giữ được kiến trúc cổ kính, uy nghi lộng lẫy. Đây thực sự là một di sản văn hóa cấp quốc gia và là niềm tự hào của nhân dân làng Đồng Qũy.