ĐÌNH TÚ LUÔNG

 
1.    Tên di tích: Đình Tú Luông
2.    Loại công trình: Đình
3.    Loại di tích:
4.    Quyết định: Được công nhận di tích theo quyết định số 38/2001/QĐ-BVHTT ngày 12 tháng 7 năm 2001
5.    Địa chỉ di tích: Khu phố 2, Phường Đức Long -Thành phố  Phan Thiết
6.    Tóm lược thông tin về di tích
Theo tư liệu và thần phả còn lại, Đình Tú Luông được xây dựng vào khoảng nửa đầu thế kỷ XIX. Nhưng trên thanh xà gồ của đình lại khắc dòng chữ Hán “Tự Đức nhị thập tứ niên tuế thứ Tân Mùi mạnh đông kiến tạo" tức là đình được kiến tạo vào tháng 11 năm Tân Mùi 1871. Có thể đây là niên đại tu bổ và hoàn chỉnh ngôi đình.
Đình có lối kiến trúc ở chánh điện thờ Thần theo lối "Tứ trụ” không giống như kiểu kiến trúc hai ngôi đình phía Bắc tỉnh Bình Thuận là đình Xuân Hội và đình Xuân An ở huyện Bắc Bình. Nhưng ở nhà Tiền hiền, nhà nhóm kiến trúc theo kiểu "Trùng thiềm điệp ốc"; đây là ngôi đình cổ duy nhất ở Phan Thiết có kiểu dáng kiến trúc này. Đình Tú Luông bao gồm một tổng thể kiến trúc tương đối quy mô từ đình chính đến nhà võ ca, nhà thờ Tiền hiền, mỗi nóc đình đều có diện tích rộng lớn. Riêng đình chính thờ Thần có chiều dài 7,5m, chiều rộng 10,30m và cổ lầu cao 8.1m vươn cao hơn những nóc đình khác trong quần thể kiến trúc. Ứng với diện tích to lớn đó là nội dung chạm khắc trang trí nghệ thuật gỗ ở bên trong các vì kèo, cột, khám thờ, hoành phi, bao lam, liên đối, trang trí ở phần ngoại thất với kỹ thuật đắp nổi gần mảnh sành sứ tạo thành đôi long châu đầu nhau trên nóc đỉnh ở vị trí cao nhất. Qua bao biến thiên của lịch sử, những tác phẩm nghệ thuật này vẫn giữ nguyên giá trị.
Đình Tú Luông còn lưu giữ nhiều cổ vật quí có giá trị mang tính văn hóa dân gian truyền thống, phần lớn những cổ vật này đều có niên đại nửa đầu thế kỷ XIX. Có một bức hoành lớn bằng gỗ khắc ghi hương ước của làng. Một số bức hoành khác ghi công đóng góp dựng đình của dân làng Tú Luông. Đặc biệt đình Tú Luông vinh dự được vua Tự Đức ban cho một dòng chữ tren một bức hoành lớn chạm trổ đep: "Thánh triều gia tặng, anh linh thùy thiên cổ" (Tự Đức năm thứ 10, Đinh Tỵ 1857). Bức hoành này hiện được treo trang trọng ở đình Tú Luông. Ngoài ra, còn hàng chục câu đối được chạm khắc sắc nét trên gỗ quý.
Đình làng Tú Luông để thờ Thần Hoàng bổn cảnh, các bậc tiền hiền , hậu hiền có công lớn trong buổi đầu khai khẩn cơ nghiệp, lập làng, dựng đình.
Đình Tú Luông được các vua triều Nguyễn ban tặng 10 sắc thần hiện còn lưu giữ ở đình. Lễ hội ở đình Tú Luông có những lễ chính: Tế xuân hai ngày 11 - 12 tháng 2 âm lịch; Tế thu các ngày 16 - 17 tháng 8 âm lịch; Giỗ Tiền hiền vào ngày 12 tháng 11 âm lịch.