Hạ Bá Cang(Hoàng Quốc Việt)

Hạ Bá Cang (1904 - 1994)

Hạ Bá Cang tức Hoàng Quốc Việt, sinh ra trong một gia đình nghèo đông con tại thị trấn Đáp Cầu, tỉnh Bắc Ninh. Do mẹ mất sớm ông sống trong tình yêu thương của cha và anh chị. Ông lang thang khắp nơi để kiếm kế sinh nhai rồi vào học trường Kỹ nghệ thực hành ở Hải Phòng.

Sau việc Phạm Hồng Thái giết hụt Méc lanh (Merlin) - toàn quyền Đông Dương ở Sa Điện (Quảng Châu, Trung Quốc) ông cùng bạn bè và học sinh các trường Bonnal, Kỹ nghệ thực hành ở Hải Phòng bàn tán xôn xao, truyền cho nhau nghe hành động anh hùng của Phạm Hồng Thái. Phong trào yêu nước ở Hải Phòng ngày càng sôi nổi hơn, ông hiểu biết thêm ít nhiều về Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh.

Từ khi xuất hiện tổ chức 'Thanh niên' (1927) phong trào yêu nước của các tầng lớp nhân dân ở Hải Phòng chuyển dần theo khuynh hướng vô sản. Hạ Bá Cang may mắn gặp lại Lương Khánh Thiện, người bạn cũ ở trường Bách Nghệ, và được giác ngộ cho về lí luận Cách mạng, về 'vô sản giai cấp' 'cộng sản chủ nghĩa', về Nga Xô, về Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội của Hồ Chí Minh... Hạ Bá Cang được Nguyễn Đức Cảnh, phụ trách tỉnh bộ Hải Phòng kết nạp vào Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội.

Ở nhà lao Hải Phòng ông cùng các đồng chí tổ chức học chính trị, văn hóa. Bị tra tấn dã mạn nhưng ông và các chiến sĩ cộng sản vẫn lạc quan, không hề cung khai. Tấm gương đó đã tác động mạnh đến Quốc dân Đảng và tù thường phạm, ngay cả binh lính Pháp cũng phải kính nể. Hạ Bá Cang còn cảm hóa được người lính quê ở Mác xây, nhờ anh ta mua giúp miếng vải đỏ để làm cờ. Nhân dịp kỷ niệm Cách mạng tháng Mười Nga năm ấy, trên nóc nhà tù Hải Phòng đã xuất hiện lá cờ đỏ làm cho bọn cai ngục kinh hoàng. Tháng 10/1930, hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ nhất tổ chức tại Ma Cao (Trung Quốc) ông được bầu là Ủy viên Trung ương, mặc dù ông vẫn còn trong nhà tù đế quốc. Ngày 26/1/1931, đế quốc Pháp mở một phiên tòa đặc biệt ở Kiến An để xử 72 chiến sĩ cộng sản, 400 đảng viên Quốc dân Đảng. Chi bộ Đảng nhà tù đã vận động anh em tù sẽ đấu tranh ngay tại tòa án. Bọn mật thám làm hồ sơ với mức án rất nặng. Sau khi đọc bản buộc tội, quan tòa gọi từng người đứng lên hỏi 'Có hối lỗi gì không ?', Hạ Bá Cang đứng dậy nói: 'Tôi không cần chối gì về hoạt động cách mạng của tôi, vì đó là bổn phận của tôi phải góp sức cứu vớt 20 triệu đồng bào và đánh đổ giai cấp tư bản đế quốc'. Ngay sau khi tuyên án, người ta thấy lá cờ đỏ búa liềm tung bay trong tiếng hô vang:

- Đả đảo Hội đồng đề hình!

- Đả đảo đế quốc dã man!

- Đảng Cộng sản Đông Dương muôn năm!

Ông đã gắn tuổi trẻ của mình với Hải Phòng, đã có lần ông nói: 'Trong đời hoạt động cách mạng, tôi đã được sống nhiều nơi trong nước. Mỗi nơi đều để lại cho tôi một số kỷ niệm đẹp đẽ. Đặc biệt, Hải Phòng đã ghi vào tâm trí tôi những ký ức không bao giờ quên được'.

 

Vinh danh

Ông đã được Nhà nước trao tặng Huân chương Sao vàng cùng nhiều huân chương khác.

Tên ông được Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội đặt cho đường kéo dài từ đường Bưởi (dốc Bưởi) đến đường Phạm Văn Đồng. Tại thành phố Bắc Ninh cũng có một công viên và tượng đài Hoàng Quốc Việt để tưởng niệm ông.

Share on Facebook 0 người thích - Thích