NƠI THÀNH LẬP AN NAM CỘNG SẢN ĐẢNG
 (Năm 1929)
(Thành phố Hồ Chí Minh)

Tên di tích: Nơi thành lập An Nam cộng sản Đảng.
Loại công trình: Phòng.
Loại di tích: Di tích lịch sử.
Quyết định: Số1288 - VH/QĐ ngày 16/11/1988.
Địa chỉ: Phường 11, Quận 5.
Thông tin về di tích: Đại hội thành lập An Nam cộng sản Đảng năm 1929 được tổ chức tại phòng 1, lầu 2, nhà số 1 đường Nguyễn Trung Trực (thời Pháp thuộc - năm 1929 là đường Philippini). Nơi tổ chức đại hội là căn phòng trong khách sạn của Pháp mang tên "Phong cảnh khách lầu". Khách sạn nằm ở giữa trung tâm thành phố và là nơi thường lui tới của khách vãng lai trong cả nước.
Đồng chí Châu Văn Liêm đã nghiên cứu kỹ tình hình ở khách sạn và các khu vực xung quanh nên đã thuê căn phòng trên. Nếu họp ở đây, các đại biểu từ nơi khác đến sẽ ít bị mật thám Pháp để ý. Đại hội với khoảng 30 người tham dự đã tiến hành thành công và bảo đảm an toàn. Lối đi lên căn phòng số 1, lầu 3 và cửa của nhà số 1 đường Nguyễn Trung Trực. Cửa rộng 1,2m, cầu thang bằng gỗ rộng 1,2m dẫn đến phòng số 1. Phòng có 2 buồng: buồng ngoài rộng 3,6m, dài 4,8m; buồng trong rộng 3,6m, dài 4,7m.
Khách sạn Phong cảnh khách lầu sau đó đổi tên là Bồng Lai. Chủ khách sạn đã cho thuê dài hạn. Từ sau ngày giải phóng 30/4/1975, một phần tầng trệt, một phần tầng 1 của tòa nhà được sử dụng làm nhà hàng, phần còn lại được sử dụng làm nhà tập thể của công ty Ăn uống thành phố. An Nam cộng sản Đảng ra đời trong hoàn cảnh Việt Nam đang cần có một Đảng Cộng sản để lãnh đạo Cách mạng Việt Nam tiến lên.
Lúc này (1929), Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội (VNTNCMĐCH) do Nguyễn Ai Quốc tổ chức là hội thanh niên yêu nước đã làm tròn nhiệm vụ của chính mình là chuẩn bị những điều kiện, những tiền đề cho ra đời một Đảng Cộng sản ở Việt Nam. Trong đại hội VNTNCMĐCH tại Hương Cảng tháng 5/1929, đoàn đại biểu Bắc kỳ nêu vấn đề thành lập Đảng Cộng sản. Đại biểu Bắc Kỳ ra về, sau đó lập ra Đông Dương cộng sản Đảng và có ảnh hưởng lớn ở Nam Kỳ và Trung Kỳ. Xu hướng muốn thành lập Đảng Cộng sản nổi lên rất mạnh trong thanh niên.
Các đại biểu ở lại đại hội bầu ra Tổng bộ mới và trở thành "hội trù bị thành lập Đảng Cộng sản" có nhiệm vụ cải tổ VNTNCMĐCH thành lập các chi bộ và chuẩn bị cho ra đời Đảng Cộng sản. Trong lúc đó, ở Sài Gòn (nay là Thành phố Hồ Chí Minh) có 3 tổ chức Cộng sản có lý tưởng giống nhau nhưng hoạt động không thống nhất. Sau đại hội VNTNCMĐCH, các đại biểu của Nam Kỳ cũng trở về hoạt động tích cực chuẩn bị cho việc thành lập Đảng Cộng sản.
Khi nhận được thư của Tổng bộ ở Hương Cảng đồng ý việc thành lập Đảng Cộng sản (thư của đồng chí  Đỗ và đồng chí Lê gửi ngày 20/7/1929), đồng chí Châu Văn Liêm và một số đồng chí khác đã gặp Bàng Thống (tức Trần Tư Chính) đại diện cho Đông Dương cộng sản Đảng để bàn việc hợp nhất. Nhưng việc không thành, đồng chí Châu Văn Liêm cùng với một số đồng chí khác đã họp tại nhà đồng chí Châu Văn Liêm tại đường Hamelin (nay là đường Lê Thị Hồng Gấm) quyết định chọn những người ưu tú trong VNTNCMĐCH tổ chức ra "An Nam cộng sản Đảng" vào cuối tháng 7, đầu tháng 8 năm 1929.
Tháng 10 năm 1929, Hồ Tùng Mậu, Lê Hồng Sơn, Lê Duy Điếm, Châu Văn Liêm và một số đang ở Trung Quốc thành lập chi bộ An Nam cộng sản Đảng. Sau đó đồng chí Châu Văn Liêm đã triệu tập hội nghị gồm các đại biểu đã được chọn lọc và chỉ định ở các tỉnh để thành lập An Nam cộng sản Đảng. Hội nghị gồm 30 người tổ chức tại "Phong cảnh khách lầu" ở góc đường Nguyễn Trung Trực và Lê Lợi. Các đại biểu dự hội nghị đều trở thành đảng viên và được giao nhiệm vụ chọn người phát triển Đảng và thành lập các chi bộ theo hệ thống An Nam cộng sản Đảng.
Tháng 11 năm 1929, Lâm thời chấp ủy (tức Ban chấp hành trung ương lâm thời) của An Nam cộng sản Đảng được thành lập tại Sài Gòn do đồng chí Châu Văn Liêm làm bí thư. Từ đó đến trước khi hợp nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam, An Nam cộng sản Đảng đã có một hệ thống tổ chức vững mạnh và có tổ chức quần chúng rộng khắp ở các tỉnh Nam Kỳ. Tại Sài Gòn, An Nam cộng sản Đảng đã lập được Tổng công hội Nam Kỳ bao gồm nhiều công hội xí nghiệp, công hội thợ thủ công.
An Nam cộng sản Đảng ra đời đã tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lê Nin trong công nhân, nông dân, phát động phong trào đấu tranh chống khủng bố, chống chiến tranh đế quốc, ủng hộ Liên Xô và lãnh đạo nhiều cuộc đấu tranh ở Nam Kỳ. An Nam cộng sản Đảng là một trong 3 tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự ra đời của An Nam cộng sản Đảng có ý nghĩa lớn lao đối với cách mạng Việt Nam.

 

 

Hình ảnh của căn phòng


 
Căn phòng nhìn từ bên ngoài